Geçen gün bir ortamda bir genç arkadaşlarına şöyle söylüyordu: Ölümüz bir değil ki ağlayalım delimiz iki değil ki bağlayalım...
Deliler söz konusu olunca demek ki onları bağlamak gerekliliği anlayışı gençler içinde de benimsenmiş. Bu anı beni Trieste'ye götürdü. Trieste : toplum temelli tedavinin kalbi...
Trieste'de Mavi At sunumu yapmıştık hep birlikte. Türkiye'deki Mavi At'ı anlatmıştık ve özgürlüğü ve sorumluluğu...Bizi dinleyenler Franco Basaglia'nın çalışma arkadaşlarıydı.
Basaglia İtalya'da akıl hastanelerinin kapatılmasında öncülük etmişti. İyileşmenin toplumda gerceklesebileceğine inanmış ve ömrünü bu konuda çalışmaya adamıştı.
Trieste'de bir fotoğraf görmüştüm. O fotoğrafa bakarken yanıma biri gelip bana fotoğrafı anlatmıştı . Fotoğrafta ruh sağlığı çalışanları vardı ve her biri bağlı gibiydi...
Birilerini bir yerlere bağlama düşüncesi varsa ve bu savunuluyorsa hala aslında insan kendini bağlıyor, arkadaşlarını, ailesini bağlıyor... Zincirlerle düşünüyor bu kişi. Önyargılarından kurtulamadan konuşuyor. Konuşurken hemen yanında olduğumu ve içten içe onun böyle düşünmesi hakkında aklımdan geçenleri bilmiyor.
Akıl hastanelerinde kişiler yaşamlarının sonuna kadar kalabiliyorlarmış, aileleriyle, arkadaşları ile görüşmeden...
Basaglia buna karşı çıkıyor en başta... Ruh sağlığı sorunu yaşayan ve hastanede kalan bireylere özel eşyalarını koyabilmeleri için dolaplar veriyor.
Bireye saygı bu. Bireyin eşsizliği bu... Daha sonra hastanenin bir odasını sanat atölyesine çeviriyor ve atölyede sanatçılara, tedavi gören bireylere soruyor : Bu atölyede ne üretmek istersiniz? Onlar da özgürlüğü ve hayatı temsil eden ve çamaşırları taşıyan atın heykelini yapmak istiyorlar. Altı ay süren çalışmalardan sonra Mavi At heykelini bitiriyorlar ve hastaneden ilk kez çıkarak o atla birlikte Trieste'ye doğru yürüyorlar.
O gün toplumda bir değişim başlıyor. Bu değişimi sürdürüyor Basaglia ve arkadaşları. Gül Bahçesinde bahçıvandan eğitim alarak çalışmaya başlıyorlar ve daha sonra çok farklı alanlarda nice kooperatif açılıyor. Ruh Sağlığı Yasası çıkıyor.
Biz 5 Haziran 2023'de 14. Yaşını kutluyor olacağız Mavi At'ın.
Sımsıkı yaşama sarılmayı ve Mavi At'ın hep koşmasını istiyoruz.
Yasemin Şenyurt
